خواب مقدس اردبیلى دربارۀ عزادارى امام حسین علیه السلام
سه شنبه, ۲۱ بهمن ۱۳۹۳، ۱۱:۰۷ ق.ظ
این یادداشت برگرفته شده از کتاب صفویه در عرصه دین ، فرهنگ و سیاست جلد یک ص 464
مرحوم افندی در کتاب تحفه فیروزیه دربارۀ مقدس مى‌نویسد که «مولا احمد اردبیلى فاضل مشهور معاصر شاه طهماسب و شاه عباس ماضى که خودش ضرب‌المثل در فضل و علم و صلاح و تقوا بوده؛ چنانچه در ما بین خاص و عام مذکور است» . پس از آن خوابى از وى را نقل مى‌کند، با این مقدمه که این خواب نیز «مؤید همان سخنى است که ما قبل از این، خود تحقیق آن نمودیم که تعزیت حضرت امام حسین علیه السلام را به این وضع که اجامره و اوباش شیعه تا الحال نیز خود متعارف شده که در ایام دهۀ عاشورا مى‌گیرند، خود شغل بدى نیست و دغدغه نیز ندارد» .
حکایت چنین است که «آخوند مزبور خود در آن عصر خودش، چون مشاهدۀ بعض حرکات ناهنجار اوباش را در باب تعزیۀ حضرت امام حسین علیه السلام در ایام عاشورا مى‌کرده‌اند، لابد به جهت نهى از منکر، ایشان را از آن قسم اوضاع نابایست و حرکات ناشایست منع مى‌فرموده است؛ و چون ایشان در این ابواب متقاعد نمى‌شده‌اند، آخوند مذکور لاعلاج شده خود ترک حرکت و تردد خود به بازار بلکه ترک بیرون آمدن از حجرۀ خود مى‌نمایند و آخر الامر شبى آخوند مذکور خود خواب طولانى حضرت امام حسین علیه السلام را مى‌بیند که مجملش آن که آن حضرت به آخوند مذکور اعتراض مى‌فرمایند که تو چرا مردم را از تعزیه‌دارى منع مى‌نمایى و آخوند مذکور از آن جهت مضطرب شده به دهشت تمامى از خواب خود که بیدار مى‌گردد، آخوند مذکور لابد خود نیز مثل اوباش شیعیان سنگها را به دست خود گرفته خود نیز به میان اجامره رفته خودش نیز با ایشان برمى جسته و سنگ زنان و وحسو و شحسنوکنان ١و حسین‌حسین‌گویان به کوچه و بازار همراه ایشان مى‌رفته و در هر باب از ابواب با ایشان رفاقت نیز مى‌کرده است و بعد از آن که از آخوند مزبور در باب جهت آن منع اول خود و این جد آخر خودش سؤال مى‌نمایند، آخوند مشارالیه قصۀ خواب خود را به جهت ایشان نقل مى‌فرمایند.» در اینجا افندى مى‌افزاید:
«مؤلف گوید: به همین جهت الحال سالهاست که در آیین ملوک و سلاطین صفویه- انار الله برهانهم-در باب تعزیه‌دارى براى حضرت امام حسین علیه السلام در دهۀ اول محرم الحرام خصوصا در روز عاشورا در همگى ولایات ایران، پیوسته این‌چنین بنا گذاشته شده، بلکه هر روزه در هرسالى بعضى از اطوار غریب و برخى از اوضاع قریب به ایران نیز به تدریج بر آن اطوار سابق خود افزوده و مى‌افزایند و در این مدت متمادى ایام دولت ابد مدت سلسلۀ صفویه-انار الله برهانهم-که متجاوز از دویست و چهل سال مى‌شود، ١هرگز علما و فضلاى شیعه در هیچ عصرى از اعصار خود، شیعیان را از آن اطوار در تعزیه‌دارى حضرت امام حسین علیه السلام منع نکرده‌اند و همانا که منظور عقلایى که اولا درین دولت گردون عدّت این چنین طریقۀ انیقه و رویه و آیینى را در طریقت تعزیت‌دارى آن حضرت مقرر کرده‌اند و همچنین مطمع نظر جماعت علمایى که از آن تاریخ تا حال درین ابواب مضایقه نمى‌نموده‌اند بلکه خود همواره دخیل در آن‌ها نیز مى‌بوده و همیشه تصدیق بر خوبیش نیز مى‌کرده‌اند .
١) . این جمله به معنا وا حسین شاه حسین است که ترک‌ها به این صورت تلفظ کرده و کم‌کم در میان دیگر عزاداران نیز رواج یافته بود.
o